پراکنش، مشخصات بیولوژیکی و تنوع ژنتیکی جدایه های ایرانی ویروس موزائیک گوجه فرنگی (tomato mosaic virus) *

ویروس موزائیک گوجه فرنگی(tomv)یکی از ویروس های مهم گیاه گوجه فرنگی بوده و دارای دامنه میزبانی وسیعی در میان گیاهان زراعی و غیر زراعی است. به منظور تعیین پراکنش، دامنه میزبانی و تنوع ژنتیکی جدایه های این ویروس در مناطقی از ایران طی سال های 1385 تا 1387 بررسی هایی انجام شد. نمونه های گیاهی بر اساس علائم از مزارع گوجه فرنگی، فلفل و علف های هرز آنها واقع در استان های همدان، یزد، کرمان و هرمزگان جمع آوری گردیدند. به منظور تأیید آلودگی نمونه ها از آزمون های الایزای غیر مستقیم استفاده شد. در مجموع از 434 نمونه، تعداد 27 نمونه از گیاهان شامل گوجه فرنگی، فلفل، لوبیا و علف های هرز سلمه تره و تاجریزی به این ویروس آلوده بودند. به منظور مطالعات مولکولی و تعیین دامنه میزبانی، تعداد ده جدایه بر اساس موقعیت جغرافیائی و میزبان انتخاب و ژن پروتئین پوششی آنها تکثیر و همسانه سازی شد و درخت فیلوژنتیکی ترسیم گردید. بر مبنای این درخت جدایه های  tomvبه سه گروه i ، ii و iii تقسیم گردیدند که جدایه های ایرانی این ویروس در گروه i، از گیاهان فلفل، تاجریزی و سلمه تره جدا شدند و بقیه جدایه ها در گروه iii قرار گرفتند. کمترین میزان تشابه در بین جدایه های ایرانی، مربوط به جدایه jir.che.4( از منطقه جیرفت استان کرمان و از گیاه سلمه تره) در گروه i و چهار جدایه دیگر( از گیاه گوجه فرنگی) از گروه iii به میزان 4/84% از مناطق کرمان و همدان می باشد. در این بررسی هم چنین لوبیا به عنوان میزبان طبیعی این ویروس در ایران برای اولین بار معرفی می گردد و نتایج حاصل از دامنه میزبانی بر روی گیاهان آزمون بیانگر آن است که تفاوت هائی در بین جدایه های ایرانیtomv از نظر واکنش برروی ارقام مختلف توتون وجود دارد. محاسبه تنوع ژنتیکی(π)  جمعیت های جغرافیائی دنیا نشان از آن دارد که بیشترین میزان تنوع ژنتیکی مربوط به جمعیت جدایه های ایرانی و برزیلی بوده و این میزان در بین جدایه های ایرانی نزدیک به دو برابر جدایه های گزارش شده از سایر نقاط دنیاست.